کد مطلب:1603 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:18

گنجینه پرسمان » اجتماعي و فرهنگي

من علاقه زيادي به مطالعه دارم و مطالعه هم زياد مي كنم؛ ولي خيلي زود مطالب مهم آن را فراموش مي كنم. لطفاً بگوييد چه بايد بكنم؟

خوشحاليم از اين كه اهل كتاب و مطالعه هستيدو اميدواري اين علاقه هم چنان در شما باقي مانده و رشدي روز افزون داشته باشد. اما در مورد مطلبي كه مطرح كرده ايد، مجبور هستيم پاسخ خود را در سه بخش تنظيم نماييم. از آن جا كه ممكن است به نوع خاصي مطالب را به ذهن بسپاري، در مورد حافظه و كيفيت خاطر سپاري سخن خواهيم گفت. هم چنين ممكن است به واسطة بعضي عوارض، حافظة شما ضعيف شده باشد. در اين مورد هم مطالبي خواهيم نوشت و در بخش سوم راه هاي گسترش قدرت يادگيري را خواهيم آورد.

الف) حافظه و انواع خاطر سپاري

ميان روان شناسان در تعريف حافظه اختلاف وجود دارد، ولي به طور كلي ميتوان آن را به استعداد مغز انسان براي ياد گرفتن و پس دادن مطالب تعريف كرد. به طور كل اسنان ها از چند راه اساسي مطالب يك كتاب با درس را به خاطر مي سپارند:

1-حافظة چشم، 2- حافظه گوشيك 3- حافظه كتبي، 4-حافظه گفتاري، 5-حافظه تصويري، 6- حافظه تركيبي.

البته بعضي از انسان ها توسط يكي از اين راه ها يا همة آنها قدرت جذب معلومات را دارند، مثلا عده اي با نگاه كردن به صفحة كتاب يا مطالب روي تخته، عين مطالب را در خاطر ذخيره مي كنند. عده اي ديگر با شنيدن، بهتر ياد مي گيرند و بهتر به خاطر ميسپارند، به همين جهت بعضي كتابشان را بلند بلند مي خوانند. برعكس اين دو گروه عده اي تا مطلبي را به دست خودشان رو نويسي نكنند، آن را نمي گيرند. اين طوز يادگيري قويترين نوع خاطر سپاري در انسان است، زيرا حافظه اي عملي محسوب مي گردد كه در آن تمركز قواي فكر بيشتر از حالات قبل است. عده اي ديگر عادت دارند هر چيزي را كه مي خواهند ياد بگيرند، براي خود توضيح دهند يا آن را تكرار كنند. سِرّ موفقيت اين روش در آن است كه انسان مجبور ميشود با زبان و بيان خود مطالب را به خود يا ديگري تفهيم كند. به همين دليل ابتدا مطالب را دسته بندي كرده، مهم تر و مهم و اصلي و فرعي اش را جدا ميكند، سؤالات مناسب براي آن طرح مي نمايد و پاسخ هاي مناسب براي آن سؤال ها را مي يابد. اين شيوة يادگيري به ويژه اگر صورت مباحثه با يك يا دو تن از دوستان به خود بگيرد، بسيار مؤثر است و سبب ايجاد اطمينان به نفس در گفتن مطالب، افزايش قدرت بيان و سرعت انتقال ذهن در استفاده از همة محفوظات ذهني مي گردد.

گروهي هر مطلبي را با يك تصوير به خاطر مي سپارند، مثلاً در مطالعه يك اثر تاريخي آن را شبيه به فيلمي سينمايي در خاطر خود مي سازند و به ياد مي سپارند. به همين ترتيب براي يادگيري كلمه firr تصوير مردي را كه مشغول فرياد كشيدن در مواجه با آتش سوزي است، به خاطر مي سپارند. بدين ترتيب اين گروه كلمة آتش را در انگليسي به آساني به خاطر مي سپارند.

منظور از حافظه تركيبي، يادگيري با تمامي اين روش ها است، تا آن جاكه امكان دارد. اما در اصل، به خاطر سپردن اطلاعات جديد به وسيله پيوست آنها به اطلاعات قديمي است، مثلاً بعضي در حفظ كردن اين شماره تلفن: 2935763آن را به صورت 63ـ57ـ293 در آورده و پيش خود استدلال مي كنند كه 293 پيش شماره فلان محله است. 57 سال پيروزي انقلاب است و 63 سال تولد برادر كوچكم. و بدين ترتيب هرگز آن را فراموش نمي كنند.

حال شما بايد از خوددر مورد چگونگي به خاطر سپردنتان سؤال كنيد.

حافظة كتبي خوبي داشته باشيد، مطالعه يك كتاب، به تنهايي شما را ياري نخواهد كرد و بايد پس از مطالعه بخش هاي مهم تر كتاب را به صورت فيش بازنويسي كنيد.

قوت انسان در يكي از اين حافظه ها به سبب تكيه بيشتر او بر آن حافظه است، از اين رو مي توان با مقداري تمرين و توجه، انواع ديگر حافظه را هم تقويت كرد؛ به طور مثال يك نقاش، حافظة چشمي خوب و يك موسيقي دان، حافظة گوشي بسيار قوي و يك كارگردان سينما حافظة تصويري قابل اعتماد و يك معلم، سخنران يا استاد دانشگاه، حافظ گفتاري خوبي دارد. اين در حالي است كه نويسنده ها از حافظه كتبي مناسب برخور دارند. اما به هر صورت مي توان تك تك اين راه ها را تقويت كرد و قدرت يادگيري را افزايش داد.

ب) دلايل ضعف يا كندي حافظه

در اين جا به مهم ترين علل و عوامل مي پردازيم:

پراكندگي و عدم نظم در اطلاعات: ضرر بي نظمي را همة ما درك كرده ايم، مثلاً بارها در كمد لباس يا كشوي مداركمان دنبال چيزي گشته و پيدايش نكرده ايم. بارها كتابخانه منزل را براي يافتن يك كتاب زير و رو كرده و نيافته ايم. مغز هم درست مثل يك كتابخانه است كه اگر اطلاعات در آن دسته بندي نشود، خيلي زود آنها را گم ميكند. به همين منظور خوب است ابتدا دسته بندي مناسبي براي مغز خود داشته باشيدو هر مطلبي را در محل خود ذخيره كنيد. كافي است براي اين كار به خود بگوييد كه فلان مطلب را در فلان موضوغ مغزم ذخيره كرده ام. رايانة مغز شما با همين جمله اطلاعات ورودي را تنظيم كرده به حافظه خواهد سپرد. مسلّماً پس از مدتي نتايج مفيد اين كار را خواهيد ديد.

2) ورود اطلاعات غلط يا بي ارتباط (ترافيك فكري)

اين اتفاق بر اثر تند و سطحي خواند روي ميدهد. بيراهه رفتن در هنگام مطالعه نيز سبب ميشود كه مغز در آن واحد به چند كار مشغول باشد: هم فكر كند، هم بخواند و هم با شما درد دل كند.

توصيه ميكنيم هيچ گاه براي فرار از مشكلات هرگز خود را به كتاب خواندن نزنيد. چرا به جاي اين كار راه نمي رويد يا هواي تازه تنفس نمي كنيد؟ بارها اتفاق افتاده كه كتابي را شروع كرده ايم، ولي پس از طي ساعت ها هنوز مثلاً در صفحة 40 هستيم. غرق در رؤيا و خيالات. مشغول تفكر يا ياداوري خاطرات خوب و برگذشته! پس تقصير مغز نيست اگر در مواقع ضروري نام آن كتاب را حتي به خاطر نياورد.

شب امتحان است و هنوز قسمت اعظم كتاب باقي مانده است. شب از نيمه گذشته و فرد مشغول مطالعه است. درست در زماني كه عادتاً خواب يا مشغول تماشاي تلويزيون بوده است. خستگي، بي خوابي، فشارهاي رواني، سرما يا گرماي غير معمول محيط، شرايط بر مطالعه (نور بد اتاق، نامناسب بودن صندلي يا ميز، سر و صداي محيط اطراف، باد مستقيم كولر يا پنكه، مطالعه در حالت دراز كش و ...) و از همه مهمتر بيماري، قدرت حافظه را زايل مي كنند. از جمله مهم ترين بيماري هايي كه فاقد درد هستند، ولي ارزش مطالعه را نابود مي كنند، اوّلاً ضعف چشم است؛ ثانياً بيماريهاي گوارشي مثل يبوست و ... ثالثاً مشكلات روحي (افسردگي، يأس و ...)

اگر با چنين شرايطي مطالعه مي كنيد، نبايد از مغز خود توقع معجزه داشته باشيد.

4) مفهوم نبودن موضوع: سعي كنيد قبل از مطالعه حتماً نگاهي به فهرست موضوعات كتاب بياندازيد. گاه اين موضوعات در مقدمة كتاب آمده اند. اين كار سبب ميشود با موضوع مورد مطالعه و ساختار كتاب آشنايي اجمالي بيابيد وارتباط قسمتهاي مختلف را با هم، خوب درك كنيد.

ج) پرورش حافظه

1-قبل از هر چيز بايد به حافظه خود اطمينان داشته باشيد تا نيروي آن دو برابر شود. اين تلقين كه من خيلي زود همه چيز را فراموش مي كنم ممكن است حافظه شما را تضعيف كند. به جاي آن بهتر است بگوييد: من همه چيز را خوب به خاطر ميسپارم و خوب هم به ياد مي آورم.

2-تقويت ساير حافظه ها به خصوص و حافظه هاي كتبي، گفتاري، تصويري و تركيبي (حافظه هاي حركتي) با تكيه و استفادة بيشتر از آنها.

3- كوشش در نظافت، بهداشت و سلامت بدن.

4- مساعد كردن شرايط مطالعه و دوري از استرس هاي بي مورد.

5-يادآوري مطالب خوانده شده در طول هفته در مواقع استراحت و استفاده از آنها به هر گونه مثلاً بازگو كردن به دوستان، نوشتن مقاله، داستان يا ... .

6- مقابله با اسباب فراموشي كه در صفحات قبلي ذكر شد.

7- پيشينيان براي تقويت حافظه دستور عمل هاي خاص داشته اند. در روايات هم در اين مورد مطالبي وارد شده است كه بعضي جنبة سلب و بعضي ايجاب دارد، مثلاً در روايات آمده است كه خواندن سنگ قبور، تماشاي بر دار آويخته، ايستاده بول كردن در آب، به روي شكم خوابيدن و ... سبب كندي حافظه مي گردد. به عكس نگاه كردن به آب و سبزه و روي زيبا، قرائت قرآن، با وضو بودن و ... سبب افزايش حافظه مي گردد.

از ميان گياهان هم به خوردن كندر يا بادام براي تقويت حافظه سفارش شده است.[11]